Τα βιολογικά προϊόντα ήρθαν… για να μείνουν! Όλο και περισσότεροι καταναλωτές της ΕΕ αγοράζουν προϊόντα που παράγονται με φυσικές ουσίες και διαδικασίες. Τα βιολογικά τρόφιμα δεν αποτελούν πλέον εξειδικευμένη αγορά, παρόλο που εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό ποσοστό της συνολικής γεωργικής παραγωγής στην ΕΕ. Αλλά τι σημαίνει «οργανικό» ή «βιολογικό» ακριβώς;
Ορισμός της ΕΕ για την βιολογική γεωργία
Η βιολογική παραγωγή αντιπροσωπεύει ένα βιώσιμο γεωργικό σύστημα που σέβεται το περιβάλλον και την καλή διαβίωση των ζώων, αλλά περιλαμβάνει επίσης όλα τα άλλα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού των τροφίμων.
Oι κανόνες της ΕΕ για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων
Ο κανονισμός της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων διασφαλίζει ότι τηρούνται τα ίδια πρότυπα υψηλής ποιότητας σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι κανόνες αναφέρονται σε γεωργικές και υδατοκαλλιεργητικές πρακτικές, επεξεργασία τροφίμων και επισήμανση, διαδικασίες πιστοποίησης για τους αγρότες καθώς και στην εισαγωγή βιολογικών προϊόντων εκτός ΕΕ.
Οι βιοκαλλιεργητές στην ΕΕ χρησιμοποιούν την ενέργεια και τους φυσικούς πόρους με υπευθυνότητα, προωθούν την υγεία των ζώων και συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της οικολογικής ισορροπίας και της ποιότητας του νερού / του εδάφους.
Οι πρακτικές βιολογικής γεωργίας στην ΕΕ περιλαμβάνουν:
- Περιστροφή καλλιεργειών για αποτελεσματική χρήση πόρων
- Απαγόρευση της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων και συνθετικών λιπασμάτων
- Πολύ αυστηρά όρια στα αντιβιοτικά στην κτηνοτροφία
- Απαγόρευση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ)
- Χρήση επιτόπιων πόρων για φυσικά λιπάσματα και ζωοτροφές
- Καλλιέργεια ζώων σε ελεύθερο περιβάλλον, υπαίθριο περιβάλλον και χρήση βιολογικών ζωοτροφών
- Προσαρμοσμένες πρακτικές κτηνοτροφίας
Οι στόχοι της καλλιέργειας βιολογικής γεωργίας
Η βιολογική γεωργία είναι μια γεωργική μέθοδος που στοχεύει στην παραγωγή τροφίμων χρησιμοποιώντας φυσικές ουσίες και διαδικασίες. Αυτό σημαίνει ότι η βιολογική γεωργία τείνει να έχει περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθώς ενθαρρύνει:
- την υπεύθυνη χρήση ενέργειας και φυσικών πόρων
- τη διατήρηση της βιοποικιλότητας
- διατήρηση περιφερειακών οικολογικών ισορροπιών
- ενίσχυση της γονιμότητας του εδάφους
- διατήρηση της ποιότητας του νερού
Επιπλέον, οι κανόνες βιολογικής καλλιέργειας ενθαρρύνουν ένα υψηλό επίπεδο καλής διαβίωσης των ζώων και απαιτούν από τους αγρότες να καλύψουν τις ειδικές ανάγκες συμπεριφοράς των ζώων.
Οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βιολογική γεωργία έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν μια σαφή δομή για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό είναι για να ικανοποιήσει τη ζήτηση των καταναλωτών για αξιόπιστα βιολογικά προϊόντα, παρέχοντας παράλληλα μια δίκαιη αγορά για παραγωγούς, διανομείς και εμπόρους.
Έλεγχος βιολογικών προϊόντων στην ΕΕ
Προκειμένου οι αγρότες να αποκομίσουν οφέλη από τις μεθόδους βιολογικής καλλιέργειας, οι καταναλωτές πρέπει να εμπιστεύονται ό,τι τηρούνται οι κανόνες για τη βιολογική παραγωγή. Ως εκ τούτου, η ΕΕ διατηρεί το ακόλουθο αυστηρό σύστημα ελέγχου και επιβολής για να εγγυηθεί την ορθή τήρηση των κανόνων και κανονισμών για τα οργανικά. Δεδομένου ότι η βιολογική γεωργία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης αλυσίδας εφοδιασμού που περιλαμβάνει τομείς επεξεργασίας τροφίμων, διανομής και λιανικής, υπόκεινται επίσης σε ελέγχους:
- Κάθε μέλος της ΕΕ διορίζει «φορείς ελέγχου ή αρχές» για να επιθεωρεί χειριστές της αλυσίδας τροφίμων βιολογικών προϊόντων. Οι παραγωγοί, οι διανομείς και οι έμποροι βιολογικών προϊόντων πρέπει να εγγραφούν στον τοπικό οργανισμό ελέγχου προτού τους επιτραπεί να εμπορεύονται τα τρόφιμα τους ως βιολογικά
- Αφού ελεγχθούν, θα απονεμηθεί πιστοποιητικό για να επιβεβαιώσουν ότι τα προϊόντα τους πληρούν τα βιολογικά πρότυπα
- Όλοι οι χειριστές ελέγχονται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο για να βεβαιωθούν ότι συνεχίζουν να ακολουθούν τους κανόνες
- Τα εισαγόμενα βιολογικά τρόφιμα υπόκεινται επίσης σε διαδικασίες ελέγχου που εγγυώνται ότι έχουν παραχθεί και αποσταλεί σύμφωνα με τις οργανικές αρχές
Το λογότυπο των βιολογικών προϊόντων στην ΕΕ
Το βιολογικό λογότυπο δίνει μια οπτική ταυτότητα στα βιολογικά προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ και πωλούνται στην ΕΕ. Αυτό διευκολύνει τους καταναλωτές με έδρα την ΕΕ να αναγνωρίζουν τα βιολογικά προϊόντα και βοηθά τους αγρότες να τα εμπορεύονται σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Το βιολογικό λογότυπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε προϊόντα που έχουν πιστοποιηθεί ως οργανικά από εξουσιοδοτημένο οργανισμό ή οργανισμό ελέγχου. Αυτό σημαίνει ότι πληρούν αυστηρούς όρους σχετικά με τον τρόπο παραγωγής, μεταφοράς και αποθήκευσής τους. Το λογότυπο μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο σε προϊόντα που περιέχουν τουλάχιστον 95 % βιολογικά συστατικά και τα οποία πληρούν περαιτέρω αυστηρές προϋποθέσεις για το υπόλοιπο 5 %. Το ίδιο συστατικό δεν μπορεί να περιέχεται και σε βιολογική και μη βιολογική μορφή.
Δίπλα στο λογότυπο βιολογικής παραγωγής της ΕΕ, πρέπει να εμφανίζεται ο κωδικός αριθμός του φορέα ελέγχου, καθώς και ο τόπος εκτροφής των γεωργικών πρώτων υλών από τις οποίες αποτελείται το προϊόν.
Πότε χρησιμοποιείται το λογότυπο βιολογικής παραγωγής?
Το λογότυπο είναι υποχρεωτικό για τα περισσότερα βιολογικά προϊόντα και πρέπει να εμφανίζεται σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο σύνολο κανόνων.
Το λογότυπο πρέπει να χρησιμοποιείται από:
- όλα τα προσυσκευασμένα τρόφιμα της ΕΕ που παράγονται και πωλούνται ως βιολογικά εντός της ΕΕ.
Επιπλέον, το λογότυπο μπορεί να χρησιμοποιείται προαιρετικά από:
- εισαγόμενα προϊόντα τα οποία συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ για την εισαγωγή βιολογικών προϊόντων
- μη προσυσκευασμένα βιολογικά προϊόντα
- βιολογικά προϊόντα της ΕΕ που διατίθενται σε αγορές τρίτων χωρών στο πλαίσιο ενημερωτικών εκστρατειών εκπαίδευσης του κοινού σχετικά με το σύστημα βιολογικής παραγωγής (εφόσον δεν είναι παραπλανητική ούτε χρησιμοποιείται για να υποδηλωθεί ότι ένα μη βιολογικό προϊόν πληροί τις απαιτήσεις ενός βιολογικού).
Το λογότυπο δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για:
- προϊόντα που περιέχουν λιγότερο από 95 % βιολογικά συστατικά
- επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, όπως εστιατόρια ή νοσοκομεία
- προϊόντα που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των βιολογικών κανόνων, όπως καλλυντικά ή προϊόντα κυνηγιού και αλιείας
- προϊόντα υπό «μετατροπή» (στα οποία έχουν εφαρμοστεί πρόσφατα βιολογικές μέθοδοι και ενδέχεται να περιέχουν ακόμη μη βιολογικές ουσίες στο έδαφος ή στη ζωική αλυσίδα)
To μέλλον των βιολογικών προϊόντων στην ΕΕ
Ο βιολογικός τομέας αποτελεί βασικό μέρος της στρατηγικής «Farm to Fork», η οποία περιλαμβάνει έναν στόχο αύξησης του μεριδίου των οργανικών στην ευρωπαϊκή γεωργία στο 25% έως το 2030. Tώρα η παραγωγή βιολογικών προϊόντων αγγίζει το 8%.
Τι είναι η νέα στρατηγική «Farm to Fork» της ΕΕ?
Η στρατηγική Farm to Fork βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας με στόχο να καταστήσει τα συστήματα τροφίμων δίκαια, υγιή και φιλικά προς το περιβάλλον.
Τα συστήματα τροφίμων δεν μπορούν να αντέξουν σε κρίσεις όπως η πανδημία Covid-19 εάν δεν είναι βιώσιμες. Πρέπει να επανασχεδιάσουμε τα συστήματα διατροφής μας που σήμερα αντιστοιχούν σχεδόν στο 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φυσικών πόρων, έχουν ως αποτέλεσμα απώλεια βιοποικιλότητας και αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία (λόγω της υποσιτισμού και της υπερβολικής διατροφής) και δεν επιτρέπουν δίκαιες οικονομικές αποδόσεις και βιοποριστικά μέσα για όλους τους παράγοντες, ιδίως για τους πρωτογενείς παραγωγούς.
Η τοποθέτηση των συστημάτων τροφίμων μας σε μια βιώσιμη πορεία φέρνει επίσης νέες ευκαιρίες για τους φορείς της αλυσίδας αξίας τροφίμων. Οι νέες τεχνολογίες και οι επιστημονικές ανακαλύψεις, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του κοινού και τη ζήτηση για βιώσιμα τρόφιμα, θα ωφελήσουν όλους τους ενδιαφερόμενους.
Που στοχεύει η στρατηγική «Farm to Fork»?
Η στρατηγική Farm to Fork στοχεύει στην επιτάχυνση της μετάβασής μας σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων που θα πρέπει:
- να έχει ουδέτερη ή θετική περιβαλλοντική επίπτωση
- να συμβάλει στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή στις επιπτώσεις της
- να αντιστρέψει την απώλεια της βιοποικιλότητας
- να συμβάλει στη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας, της διατροφής και της δημόσιας υγείας, διασφαλίζοντας ότι ο καθένας έχει πρόσβαση σε επαρκή, ασφαλή, θρεπτικά, βιώσιμα τρόφιμα
- να διατηρήσει την οικονομική προσιτότητα των τροφίμων, παράγοντας παράλληλα δίκαιες οικονομικές αποδόσεις και να προωθήσει την ανταγωνιστικότητας του τομέα εφοδιασμού της ΕΕ και του θεμιτού εμπορίου
