Τα τελευταία χρόνια λόγω της υπερκατανάλωσης προϊόντων του πρωτογενή τομέα, της αλόγιστης υπερκατανάλωσης των φυσικών πόρων και με την ταυτόχρονη αύξηση του πληθυσμού της γης υποβαθμίστηκε το φυσικό περιβάλλον. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και πρέπει να ληφθούν δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της. Έτσι λοιπόν γεννήθηκε η έννοια της Βιώσιμης Διατροφής (Sustainable diet).
Τι είναι η Βιώσιμη Διατροφή?
Σύμφωνα με την FAO (Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας) «Η βιώσιμη διατροφή είναι εκείνη με χαμηλή περιβαλλοντική επίπτωση που συμβάλλει στην ασφάλεια των τροφίμων, της διατροφής και στη προάσπιση μιας υγιούς ζωής για τις σημερινές και για τις μελλοντικές γενιές. Επιπλέον προστατεύει και σέβεται τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, τη προσβασιμότητα, το οικονομικό δίκαιο και είναι διατροφικά εμπλουτισμένη και ασφαλής. Βελτιστοποιώντας παράλληλα τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους»
Γνωρίζατε ότι:
- Το τρέχον σύστημα τροφίμων (παραγωγή, διανομή, παράδοση και απόβλητα) συμβάλλει στο 20-30% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου
- Το τρέχον σύστημα τροφίμων είναι η κύρια αιτία της αποψίλωσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας
- Το 30–50% όλων των παραγόμενων τροφίμων χαλάνε ή πετιούνται
- Η τρέχουσα παραγωγή τροφίμων είναι επαρκής για να καλύψει τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού (7 δισεκατομμυρίων). Ωστόσο 800 εκατομμύρια των ανθρώπων υποφέρουν από πείνα
Τι θέματα απασχολεί η βιώσιμη διατροφή;
Η βιώσιμη διατροφή περιλαμβάνει ένα φάσμα θεμάτων, όπως: τον τρόπο παραγωγής των τροφίμων, τον τρόπο μεταφοράς τους, τον τρόπο επεξεργασίας και συσκευασίας τους, καθώς και τον τρόπο αγοράς και χρήσης από τον καταναλωτή. Επιπλέον λαμβάνει υπόψη τη χρήση γης, τη χρήση νερού, τη ρύπανση του περιβάλλοντος, τη χρήση ενέργειας και την παραγωγή περισσευμάτων.
Τα προβλήματα που προκύπτουν με τις σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας τροφίμων
Παρατηρείται ότι με τις σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας και την παγκοσμιοποίηση των τροφίμων, η έννοια της βιώσιμης διατροφής και της οικολογίας έχουν παραμεληθεί προς όφελος της εντατικοποίησης και της εκβιομηχάνισης των γεωργικών συστημάτων. Επιπλέον η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων σχετίζεται άμεσα με τη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Αυτό προκύπτει και από την άμεση σχέση με την κλιματική αλλαγή και τα περιβαλλοντικά ζητήματα που αφορούν την παραγωγή τροφίμων, όπως: η χρήση της γης και του νερού, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και η υποβάθμιση του εδάφους.
Η μεσογειακή διατροφή ως παράδειγμα βιώσιμης και περιβαλλοντικά φιλικής διατροφής
Το 2013, Ισπανοί ερευνητές σύγκριναν τη Μεσογειακή διατροφή με τη Δυτικού Τύπου Διατροφή ως προς την επιβάρυνση αυτών στο περιβάλλον (environmental footprint). Βρέθηκε λοιπόν ότι η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή είχε τη μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε σχέση με τα άλλα συγκρινόμενα διατροφικά πρότυπα. Η ίδια μελέτη έδειξε ότι η παραγωγή ζωικών τροφίμων επιβάρυνε περισσότερο το περιβάλλον. Ακόμη φάνηκε ότι η υιοθέτηση διατροφικών προτύπων που στηρίζονται σε τρόφιμα φυτικής και λιγότερο ζωικής προέλευσης θα έχει θετικές επιδράσεις, όχι μόνο στην υγεία του πληθυσμού αλλά και στην προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος.
Πιο συγκεκριμένα βρέθηκε ότι η αύξηση της προσκόλλησης σε ένα μοντέλο Μεσογειακής Διατροφής στην Ισπανία θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (72%), τη χρήση γης (58%) και την κατανάλωση ενέργειας (52%), και σε μικρότερο βαθμό την κατανάλωση νερού (33%). Από την άλλη πλευρά, η τήρηση ενός Δυτικού Τύπου Διατροφής συνεπάγεται αύξηση σε όλους αυτούς τους τομείς μεταξύ 12% και 72%.
Πως ξεκινάς μια βιώσιμη διατροφή
Με τις παρακάτω πρακτικές μπορούμε να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα και να βοηθήσουμε τον πλανήτη μας:
- Μείωση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος
- Κατανάλωση περισσότερων φυτικών προϊόντων
- Μείωση των τροφίμων που πετιούνται
- Μείωση της κατανάλωσης υψηλών σε λιπαρά γαλακτοκομικά
Ακόμη η επιλογή υψηλών σε φυτικές ίνες σπόρων είναι το καλύτερο για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία σας (πχ ψωμί ολικής άλεσης, πλιγούρι, ολικής άλεσης ζυμαρικά & δημητριακά)
Για να τηρήσει κάποιος μια βιώσιμη διατροφή δεν χρειάζεται να αφαιρέσει τελείως το κρέας ή τα γαλακτοκομικά από το διαιτολόγιό του. Όμως κρίνεται χρήσιμο να έχουμε στο διαιτολόγιό μας περισσότερες φυτικές πηγές όπως: φασόλια, φακές, ξηρούς καρπούς και υποκατάστατα κρέατος όπως τα τρόφιμα με μυκοπρωτεΐνη (Quorn). Ενώ μπορούμε να επιλέγουμε καλύτερες πηγές γαλακτοκομικών όπως: τα κατσικίσια ή τα πρόβεια. Σε περίπτωση που δεν καταναλώνεται καθόλου γαλακτοκομικά φροντίστε να επιλέγεται εμπλουτισμένα προϊόντα με ασβέστιο και ιώδιο.
Βιώσιμη διατροφή ως προς τα φρούτα και τα λαχανικά
- Επιλέξτε τοπικά και εποχιακά προϊόντα
- Μειώστε τα φρούτα και τα λαχανικά θερμοκηπίου
- Αποφύγετε τα συσκευασμένα φρούτα & λαχανικά
Διατροφικό tip: Προσοχή στις μερίδες και στη σύσταση των σνακ
Bιώσιμη διατροφή ως προς την ενυδάτωση
Τα αναψυκτικά και οι χυμοί φρούτων είναι ο τρίτος μεγαλύτερος συντελεστής των (διατροφικών) εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το νερό της βρύσης παραμένει η πιο βιώσιμη πηγή ενυδάτωσης. Ενώ είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιούμε επαναχρησιμοποιήσιμα μπουκάλια.
☞ Εσείς ποια από τα παραπάνω θα μπορούσατε να εφαρμόσετε; Αποφασίστε να κάνετε ένα βήμα πιο κοντά στη βιώσιμη διατροφή!
Οι παραπάνω πληροφορίες αφορούν το γενικό πληθυσμό. Εάν έχετε κάποια νόσο, είστε έγκυος ή παιδί, ζητήστε τη συμβουλή του Διαιτολόγου-Διατροφολόγου σας για οποιαδήποτε διατροφική αλλαγή.
3.FAO,2010, Sustainable Diets and Biodiversity.
4.http://www.fao.org/3/i5640e/i5640e.pdf
5. Double Pyramid model (2015), from the Barilla Center for Food and Nutrition (BCFN)
7. Sáez-Almendros S, Obrador B, Bach-Faig A, Serra-Majem L. Environmental footprints of Mediterranean versus Western dietary patterns: beyond the health benefits of the Mediterranean diet. Environ Health. 2013 Dec 30;12:118. doi: 10.1186/1476-069X-12-118. PMID: 24378069; PMCID: PMC3895675.
